Ouderschapsplannen en financiële afspraken – Hoge Raad wijst op juistetoetsingskader
In een recente uitspraak van 22 november 2024 (ECLI:NL:HR:2024:1718) heeft de Hoge Raad duidelijkheid gebracht over de manier waarop financiële afspraken in een ouderschapsplan kunnen worden gewijzigd.
De zaak betrof ouders die sinds hun scheiding in 2016 via een ouderschapsplan afspraken hadden gemaakt over de kosten van hun dochter. Beiden stortten maandelijks een bedrag op een gezamenlijke kinderrekening. Jaren later wilde de moeder van die verplichting af. Ze verzocht de rechter om artikel 8 van het ouderschapsplan, waarin die afspraak stond, te wijzigen.
De rechtbank wees dit af, maar het gerechtshof gaf haar alsnog gelijk en ontbond het betreffende artikel, zonder toepassing van het toetsingskader van artikel 1:401 BW.
Alleen wijziging bij relevante omstandigheden
Juist daar zit de kern van het arrest. De Hoge Raad oordeelt dat afspraken in een ouderschapsplan over de verdeling van kindgerelateerde kosten óók onder artikel 1:401 BW vallen. Dat betekent dat zulke afspraken slechts gewijzigd mogen worden als er sprake is van een relevante wijziging van omstandigheden.
Het enkele feit dat ouders van mening verschillen over de uitvoerbaarheid of wenselijkheid van de afspraak is dus niet genoeg. Er moet sprake zijn van een situatie die ertoe leidt dat de oorspronkelijke regeling niet meer voldoet aan de wettelijke maatstaven.
De Hoge Raad vernietigde daarom de uitspraak van het hof en verwees de zaak terug. Hiermee maakt hij duidelijk dat rechters niet zomaar kunnen tornen aan ouderschapsplannen, hoe informeel of ‘praktisch’ de afspraken daarin ook lijken.
De toetsing van een wijziging van omstandigheden dient plaats te vinden aan de hand van artikel 1:397 lid 1 BW. Deze wettelijke maatstaven zijn de behoefte van de alimentatiegerechtigde en de draagkracht van de alimentatieplichtige.
Wat betekent dit voor de praktijk?
Ouders en advocaten doen er goed aan om bij het wijzigen van financiële bepalingen in ouderschapsplannen niet te vertrouwen op redelijkheid alleen. Er moet goed onderbouwd worden waarom de omstandigheden dusdanig zijn veranderd dat de oorspronkelijke regeling niet meer voldoet.
Deze uitspraak bevestigt het belang van zorgvuldigheid en rechtszekerheid bij afspraken over de opvoeding en verzorging van kinderen na een scheiding.
